Zapalenie zatok jest zaliczane do najbardziej dokuczliwych infekcji sezonowych, które stanowią przeszkodę w normalnym funkcjonowaniu. Niestety, infekcja ta ma skłonność do nawracania, a cierpią na nią zarówno dorośli, jak i dzieci. Z zapaleniem zatok wiąże się druga największa liczba wizyt u lekarza pierwszego kontaktu. Według badań przeprowadzonych w Stanach Zjednoczonych, zapalenie zatok jest najczęściej diagnozowaną chorobą, dla której przepisywane są antybiotyki. Nic więc dziwnego, że pojawiają się pytania, czy te leki są zawsze konieczne.
Dane europejskie dotyczące wskaźników zachorowań i śmiertelności w populacji generalnej pokazują, że rocznie na 1000 pacjentów zgłasza się od 15 do 40 epizodów ostrego zapalenia zatok (Worall, 2011). W USA wpływ tej powszechnej choroby na ekonomię jest jeszcze bardziej widoczny – zapalenie zatok generuje rocznie nawet 73 miliony dni niezdolności do pracy lub nauki oraz bezpośrednie koszty rzędu 2.4 miliarda dolarów! Tym samym, problem ten jest zdecydowanie poważny.
Zapalenie zatok to stan zapalny błony śluzowej wyścielającej zatoki przynosowe, zwykle związany z jej obrzękiem. Na chwilę obecną nie ma jednoznacznego konsensusu co do funkcji tych pneumatycznych przestrzeni w kościach czaszki. Podejrzewa się jednak, że mają one za zadanie ogrzewać i nawilżać wdychane powietrze, wspierać zmysł węchu, ochraniać przed urazami i pełnić funkcję izolacyjną. Objawy zapalenia zatok obejmują ból (najczęściej na czole lub policzkach, promieniujący do szczęk i uszu), uczucie nacisku w okolicy nosa i czoła, problemy z oddychaniem, gęsty żółty lub zielony katar, kaszel (zwłaszcza nocny), gorączkę, zmęczenie, nudności, zaburzenia węchu i smaku oraz nieprzyjemny zapach z ust.
W terminologii medycznej rozróżnia się cztery główne typy zapalenia zatok: ostre (pojawiające się nagle i ustępujące całkowicie przed upływem 4 tygodni), podostre (trwające do 12 tygodni), nawracające ostre (manifestujące się czterema lub więcej epizodami w ciągu roku) oraz chroniczne (gdy objawy utrzymują się nieprzerwanie przez ponad 3 miesiące). Diagnoza zapalenia zatok obejmuje wymazy z nosa i zdjęcia RTG, a w niektórych przypadkach konieczne jest również badanie USG lub nawet punkcja (znieczulenie).
Zapalenie zatok najczęściej jest spowodowane infekcją wirusową dróg oddechowych. Jednakże, ze względu na duże ilości wydzieliny, rzęski na śluzówce nosa mogą ulec osłabieniu, co prowadzi do wtórnej infekcji bakteryjnej. W przypadku ostrego zapalenia zatok najczęstszymi patogenami są Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae i Moraxella catarrhalis, podczas gdy przy stanach przewlekłych często identyfikuje się również S. aureus i inne bakterie anaerobowe. Rzadszymi przyczynami zapalenia zatok są infekcje grzybicze, które występują głównie u pacjentów o obniżonej odporności.
Stany zapalne zatok nie muszą jednak mieć podstawy infekcyjnej. Czasem są one wynikiem alergii, zwłaszcza kataru siennego, i są szczególnie powszechne u osób cierpiących na astmę. Czynniki predysponujące do zapalenia zatok obejmują również polipy w nosie, krzywą przegrodę nosową, infekcje zębów, regularną ekspozycję na zanieczyszczenia powietrza (w tym dym papierosowy), a także takie choroby jak mukowiscydoza czy HIV / AIDS.
