Olejek kolendrowy, choć może nie jest uniwersalnie uwielbiany ze względu na swój charakterystyczny zapach, z pewnością jest ceniony przez wielbicieli intensywnych ziołowych aromatów oraz egzotycznych smaków azjatyckiej kuchni. Jego wszechstronne zastosowania obejmują takie obszary jak zdrowie, uroda i codzienne gotowanie. Dlatego warto dowiedzieć się, dlaczego warto mieć go w swoim domu i jak go efektywnie wykorzystać.

Kolendra siewna (Coriandrum sativum) to popularna roślina przyprawowa, naturalnie występująca w regionach takich jak południe Europy, północna Afryka oraz większa część Azji. Jest łatwo rozpoznawalna dzięki swoim pierzastym liściom, specyficznemu zapachowi przypominającym nieco zapach pluskwy oraz kulistym owocom o jasno- lub ciemnobrązowym zabarwieniu. Od wieków te ostatnie są cenione za swoje właściwości – starożytni Chińczycy wierzyli, że mogą one zapewnić nieśmiertelność, podczas gdy w średniowieczu były używane jako afrodyzjak. Już Hipokrates polecał nasiona kolendry w celach leczniczych, a w tradycyjnym ziołolecznictwie są one wykorzystywane od wieków do leczenia różnych dolegliwości, takich jak zaburzenia żołądkowe, bezsenność, stany lękowe, a nawet zbyt wysoki poziom cukru we krwi. Obecnie jednak nasiona kolendry są najbardziej znane jako kluczowy składnik popularnych mieszanek przyprawowych.

Wytwarzanie olejku kolendrowego jest możliwe dzięki dwóm rodzajom tej rośliny, które angielski język oznacza oddzielnymi nazwami („cilantro” i „coriander”). Pierwszy typ olejku jest tłoczony z liści, podczas gdy drugi jest produkowany z nasion Coriandrum sativum. Ten ostatni zdobył większą popularność ze względu na swój unikalny balsamiczno-ziołowy, nieco słodkawy aromat oraz szeroki zakres zastosowań. Nasiona zawierają około 3% frakcji olejowej (głównie kwasu petroselinowego), ale finalny produkt zależy w dużej mierze od metody produkcji, którą się wybierze.

Najpopularniejszym sposobem pozyskiwania olejku kolendrowego jest destylacja parowa dojrzałych i wysuszonych owoców. Niestety, naukowcy twierdzą, że wysoka temperatura używana w tym procesie może prowadzić do niszczenia niektórych związków wrażliwych na ciepło, co ogranicza zdrowotny potencjał olejku. Alternatywnym, nieco bardziej efektywnym sposobem jest ekstrakcja za pomocą rozpuszczalników, takich jak heksan i etanol, ale również ona powoduje pewien poziom redukcji korzystnych związków. Dlatego obecnie za najbardziej efektywną i przyjazną dla środowiska metodę pozyskiwania olejku z nasion kolendry uważa się ekstrakcję z wykorzystaniem superkrytycznego dwutlenku węgla, chociaż na razie jest ona stosowana na niewielką skalę.

Podobnie jak w przypadku innych olejków eterycznych, skład olejku kolendrowego w dużej mierze zależy od pochodzenia surowców, szczególnie warunków uprawy kolendry, ale także metody ekstrakcji. Mimo potencjalnych różnic, głównym składnikiem olejku kolendrowego jest zawsze linalol, który może stanowić od 40 do 87% zawartości olejku. Linalol jest terpenem o silnych właściwościach zapachowych, znakomitym w kamuflowaniu nieprzyjemnych aromatów, a także posiadającym wyjątkowe właściwości bakteriobójcze, antyseptyczne oraz owadobójcze.

Wśród innych składników olejku kolendrowego można znaleźć ponad 30 różnych substancji, z których kilka zasługuje na szczególną uwagę: gamma terpinen (7-14%) – monoterpen o silnych właściwościach antyoksydacyjnych, octan nerylu (2-14%) – ester o kwiatowo-owocowym aromacie, alfa – pinen (1-7%) – terpen o bardzo efektywnym wchłanianiu, który ma działanie antybiotyczne, przeciwzapalne, wspiera procesy pamięciowe oraz pozytywnie wpływa na receptory neuroprzekaźnika GABAA, p-Cymen (1-4%) – monoterpen o działaniu przeciwbakteryjnym, przeciwrakowym, przeciwzapalnym oraz przeciwlękowym.

W literaturze medycznej wiele mówi się na temat antybakteryjnych właściwości olejku kolendrowego. Badania naukowe (Delaquis i inni., 2002) wykazują, że skutecznie zwalcza on drobnoustroje odpowiedzialne za zatrucia pokarmowe, takie jak salmonella, listeria czy gronkowiec złocisty. Hamuje też wzrost bakterii powodujących psucie się żywności, w tym bakterii kałowych Escherichia coli oraz Enterococcus faecalis. Dlatego olejek kolendrowy dodawany do potraw może pomóc zmniejszyć ryzyko infekcji pokarmowych.

Ważne jest również przeciwgrzybicze działanie olejku z Coriandrum sativum. Wspomniane wcześniej badanie wykazało, że jego unikalna kompozycja terpenów skutecznie zwalcza drożdżaki z rodzaju Candida albicans, co czyni go potencjalnie skutecznym środkiem zapobiegającym rozwojowi infekcji jamy ustnej. Dodatkowo, olejek kolendrowy ma wysoki potencjał antyoksydacyjny, szczególnie w kontekście utleniania tłuszczów (tzw. jełczenia), i jest używany w przemyśle spożywczym w celu przedłużania trwałości produktów.

W produkcji masowej olejek kolendrowy jest używany jako aromatyczny i konserwujący dodatek do produktów żywnościowych, substancja lecznicza w produktach farmaceutycznych oraz zapach w kosmetykach. W domowym użytku jego zastosowanie jest równie szerokie i obejmuje przygotowywanie potraw, leczenie bieżących dolegliwości oraz pielęgnację cery. Warto podkreślić, że owoce kolendry nie są toksyczne dla człowieka, więc olejki wysokiej jakości z renomowanych źródeł mogą być bezpiecznie stosowane doustnie!

W przypadku niestrawności zaleca się spożywanie 1-2 kropli olejku z Coriandrum sativum rozcieńczonych w łyżeczce wody. Niektórzy sugerują nawet profilaktyczne stosowanie olejku po obfitych lub ciężkich posiłkach. Osobom ze słabiej funkcjonującym układem pokarmowym, zwłaszcza tym cierpiącym na zespół drażliwego jelita, zaparcia i wzdęcia, taka naturalna suplementacja może przynieść znaczne ulgi. Olejek można też dodawać bezpośrednio do potraw – na przykład do zup, sałatek czy sosów, co łączy zdrowotne korzyści z przyjemnym ziołowym aromatem. Kolendra szczególnie dobrze komponuje się z azjatyckimi daniami typu curry!

Masaże naturalnymi olejami (takimi jak olej ze słodkich migdałów czy oliwa z oliwek), zawierającymi proporcję 5 kropli olejku kolendrowego na 30 ml oleju bazowego, mogą pomóc złagodzić napięcie po intensywnym treningu i innych formach przeciążenia aparatu ruchowego. Masaż z użyciem olejku kolendrowego sprzyja relaksacji mięśni, redukuje ich sztywność, niekontrolowane skurcze oraz ból, a w formie kąpieli pomaga także zapobiegać typowym dla sportowców infekcjom grzybicznym stóp. Dodatkowo, masaż podbrzusza z wykorzystaniem olejku kolendrowego okazuje się efektywny w łagodzeniu bólów menstruacyjnych.

Oczywiście, olejek kolendrowy można również stosować do klasycznych inhalacji przeprowadzanych za pomocą kominków aromaterapeutycznych. W tej postaci działa on przede wszystkim uspokajająco, przeciwlękowo i skutecznie ułatwia zasypianie. Olejek kolendrowy najlepiej komponuje się zapachowo i profilowo z olejkiem lawendowym, tworząc idealną mieszankę relaksacyjną. Zaleca się również jego łączenie z olejkiem miętowym, cytrynowym, eukaliptusowym czy olejkiem z drzewa herbacianego – w połączeniu z tym ostatnim tworzą one idealne narzędzie w walce przeciwko bakteriom i grzybom!

Olejek kolendrowy jest również cennym składnikiem w pielęgnacji urody. Może być wykorzystywany do pielęgnacji skóry, szczególnie tłustej, mieszanej i problematycznej. Po umyciu skóry, olejek kolendrowy rozcieńczony w oleju kokosowym pomaga zredukować wypryski, rozjaśnia cerę i ją wygładza. Może być również dodawany do oczyszczających toników oraz lekkich emulsji do cery trądzikowej. Wysoki poziom antyoksydantów jest także korzystny w kontekście walki z procesami starzenia się skóry, zanieczyszczeniem powietrza oraz uszkodzeniami skóry spowodowanymi nadmierną ekspozycją na promieniowanie UV. Do pielęgnacji cery dojrzałej poleca się łączyć 1 łyżkę dowolnego kremu, oleju jojoba lub ze słodkich migdałów z 2-3 kroplami olejku kolendrowego.

Choć olejek kolendrowy generalnie uważany jest za bezpieczny i nietoksyczny, może powodować podrażnienia na skórze, dlatego zawsze lepiej jest go rozcieńczać w oleju bazowym. Dla osób o wrażliwej skórze może jednak być niewskazany. W każdym przypadku należy bezwzględnie unikać kontaktu olejku z oczami, wnętrzem uszu i okolicami intymnymi. Małe dzieci, kobiety ciężarne oraz karmiące piersią nie powinny stosować olejku kolendrowego!

Olejek kolendrowy jest idealną propozycją dla smakoszy i osób borykających się z problemami trawiennymi, ponieważ często te dwie grupy pokrywają się ze sobą. W kuchni zaskakuje swoją pełnią smaku, stanowiąc niezastąpiony dodatek do azjatyckich dań. Ale korzyści z kolendry mogą czerpać także wszyscy, którzy żyją w stresie i mają problemy z zasypianiem. Ogólnie rzecz biorąc, ten aromatyczny olej może poprawić jakość codziennego życia i znacząco urozmaicić dietę.