Zgodnie z globalnymi badaniami epidemiologicznymi, dolegliwość znana jako kamica nerkowa stanowi coraz większy problem zdrowotny. Powszechność tego zaburzenia dotyczącego układu moczowego nieustannie rośnie, a szanse na doświadczenie tej nieprzyjemnej choroby w ciągu życia szacuje się na 5-10% dla każdej osoby. W związku z tym, istotne jest zrozumienie, skąd pochodzą kamienie nerkowe i jak możemy chronić się przed nimi.

Termin „kamienie nerkowe” to nie metafora – faktycznie odnosi się on do twardego materiału powstającego w nerkach. Nasz mocz zawiera tak duże stężenie minerałów, że mogą one ulegać krystalizacji, izolować się i łączyć, co prowadzi do tworzenia się twardych kamieni. Proces ten zaczyna się od tworzenia piasku, który stopniowo gromadzi się w większe agregaty, które mogą osiągać nawet kilka centymetrów średnicy. Największy kamień nerkowy jaki kiedykolwiek odnotowano, miał aż 13 cm!

Fragment: Symptomy kamicy nerkowej

Formowanie kamieni nerkowych często przebiega niezauważenie – problem ten może być zdiagnozowany podczas ultrasonografii, ale większość osób nie decyduje się na takie badanie bez konkretnego powodu. Prawdziwe problemy zaczynają się, gdy utworzony kamień rozpoczyna ruch wewnątrz nerki lub opuszcza organ, kierując się ku drogom moczowym. Wówczas pojawiają się pierwsze objawy – najbardziej bolesnym jest ostry i intensywny ból zlokalizowany na boku pleców, który może promieniować do brzucha lub pachwiny.

Kamica nerkowa może wiązać się również z innymi objawami, takimi jak zmiana wyglądu moczu. Powinny nas zaniepokoić: mocz o nieprzyjemnym zapachu, mętny oraz o barwie różowej, czerwonej lub brązowej. Dodatkowo, pacjenci mogą doświadczyć silnych mdłości i wymiotów, wzmożonej potrzeby oddawania moczu oraz – w niektórych przypadkach – gorączki i dreszczy.

Diagnoza kamicy nerkowej opiera się głównie na ocenie objawów pacjenta i badaniach krwi, które wykazują podwyższone poziomy kwasu moczowego lub wapnia. Ważne są również badania obrazowe, takie jak ultrasonografia czy tomografia komputerowa. Najbardziej bezpośrednim dowodem na obecność kamicy jest jednak wydalony kamień nerkowy, który analizowany jest w laboratorium w celu określenia jego składu.

Fragment: Przyczyny powstawania kamicy nerkowej

Nie da się jednoznacznie określić, dlaczego u niektórych osób rozwija się kamica nerkowa, a u innych nie. Na ogół wiadomo, że płci męska, wcześniejsze doświadczenia z kamica nerkową, zarówno własne jak i rodzinne, niezdrowa dieta oraz otyłość zwiększają ryzyko zachorowania.

Przyczyny powstawania różnych typów kamieni mogą być wielorakie i obejmować dietę, przyjmowane leki, a nawet genetykę. Najczęściej spotykane są kamienie wapniowo-szczawianowe, które mogą wynikać z zbyt dużej ilości szczawianów w diecie. Duże dawki witaminy D oraz historia chirurgicznych zabiegów na jelitach również stwarzają większe ryzyko ich wystąpienia. Kamienie wapniowe mogą być także efektem zaburzeń metabolicznych, takich jak kwasica kanalikowo-nerkowa.

W nerkach mogą jednak również formować się kamienie ze struwitu, które najczęściej są wynikiem infekcji dróg moczowych i rozwijają się zazwyczaj bardzo szybko. Innym rodzajem są kamienie kwasu moczowego, które często pojawiają się w wyniku utraty dużej ilości wody, na przykład podczas chronicznej biegunki. Kamienie te są również częściej obserwowane u diabetyków oraz osób na diecie bogatej w białko. Natomiast kamienie nerkowe cystynowe są zazwyczaj efektem wrodzonej choroby metabolicznej, charakteryzującej się podwyższonym poziomem aminokwasu zwanej cystyną.

Regularne przyjmowanie suplementów z witaminą C, leków przeczyszczających i przeciwdziałających nadkwasocie (opartych na wapniu), a także niektóre leki przepisywane na migrenę lub depresję mogą zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia kamicy nerkowej. W większości przypadków kamica nerkowa jest wynikiem kombinacji kilku czynników ryzyka.