Fobie to specyficzny rodzaj zaburzeń psychicznych, które powodują u osoby przeżywanie silnych, niewspółmiernych do rzeczywistości ataków lęku, wywołuje je np. konkretna sytuacja, zwierzę, zabieg medyczny czy elementy środowiska naturalnego. Tak niesamowicie mocne emocje mogą skutecznie utrudniać normalne funkcjonowanie, a nawet dosłownie sparaliżować codzienną aktywność. Ale skąd się biorą fobie i czy jest możliwość radzenia sobie z nimi samodzielnie?

Niestety, współczesna cywilizacja rzadko rozumie prawdziwą naturę i poważność fobii. Częstokroć są one bagatelizowane jako humorystyczne reakcje na np. widok myszy lub pająka, które nie mają rzekomo większego wpływu na nasze życie codzienne. Jednakże wyniki wielu badań naukowych wskazują, że nawet co dziesiąta osoba cierpi na jakiś rodzaj fobii, a wśród dzieci i młodzieży ten wskaźnik wzrasta nawet do 20%!

Objawy występowania fobii

Zdarza się często, że osoba nie zdaje sobie sprawy z bycia ofiarą fobii, dopóki nie stanie oko w oko ze swoim lękowym bodźcem. Wtedy nagle zostaje przytłoczona przez paniczne uczucie strachu, której niemożliwym jest zapanować. Reakcją będzie ucieczka lub unikanie jakiejkolwiek interakcji z tym co budzi lęk, pomimo pełnej świadomości braku rzeczywistego zagrożenia, co sprawia że człowiek czuje się jakby był niewolnikiem swojego własnego strachu.

Fobia może także wywołać konkretne objawy fizyczne takie jak przyspieszony rytm oddechowy, nadmierne pocenie, tętno bijące na alarm, trzęsienie się ciała, naprzemienne uczucie gorąca i zimna, czy nawet duszności i ból w klatce piersiowej. Niektóre osoby skarżą się również na suchość w ustach, swędzące dziąsła i uczucie mrowienia, a nawet zawroty i bóle głowy czy silne mdłości.

Po kilkukrotnym doświadczeniu ataku fobii, niektórzy pacjenci zaczynają odczuwać wspomniane wcześniej objawy już na samą myśl o sytuacji czy czynniku wywołującym lęk. W efekcie codzienne życie staje się niewolnikiem ciągłych myśli o unikaniu źródła fobii.

Przyczyny powstawania fobii

Według ekspertów z dziedziny psychologii, większość fobii rozwija się w okresie dzieciństwa, młodości i wczesnej dorosłości. Po trzydziestce jesteśmy zazwyczaj już odporni na pojawienie się nowych, irracjonalnych lęków. Niestety, te z okresu przedszkolnego czy szkolnego mogą utrzymywać się przez wiele lat.

Nie wiadomo dokładnie, dlaczego niektóre osoby cierpią na fobie, a inne nie. W większości przypadków bezpośrednią przyczyną bywa trauma przeżyta we wczesnym dzieciństwie, ale nie każdy pod jej wpływem rozwija zaburzenia lękowe. Podejrzewa się, że pewną rolę mogą odgrywać czynniki genetyczne oraz wychowawcze – obserwowanie fobii u członka rodziny zwiększa prawdopodobieństwo jej rozwoju u dziecka.

Istotne są także procesy chemiczne zachodzące w mózgu. Wydaje się, że głównym centrum odpowiedzialnym za irracjonalne reakcje związane z lękiem jest ciało migdałowate, które uruchamia reakcję walki albo ucieczki. Jeśli pamięć o stresujących doświadczeniach z przeszłości jest przywoływana zbyt często i zbyt intensywnie, mózg inicjuje stan ostrego zagrożenia, nawet jeśli nie ma ku temu rzeczywistych powodów.

Warto zauważyć, że kobiety znacznie częściej doświadczają tego typu zaburzeń lękowych niż mężczyźni. Ryzyko rozwoju fobii jest również wyraźnie wyższe u osób, które doznały w przeszłości urazu głowy, a także u cierpiących na depresję. Jest ono także silnie skorelowane z używaniem substancji psychoaktywnych. Nasilone fobie mogą być jednym z objawów schizofrenii towarzyszącym paranoi i halucynacjom.