Możemy się zaskoczyć, dowiadując się, że zapalenie spojówek odpowiada za cały 1% wszystkich konsultacji u lekarzy rodzinnego zaufania oraz na oddziałach szpitalnych. Mimo że najbardziej podatne na tę dolegliwość są dzieci nie starsze niż siedem lat, każda grupa wiekowa może stać się ofiarą tego stanu. Co więcej, jest on wyraźnie sezonowy, z peakiem zachorowań występującym co roku między marcem a majem. W takim razie, jak powinniśmy postępować, jeśli ktoś w naszym domu doświadcza zapalenia spojówek? Czy istnieje możliwość radzenia sobie z nim za pomocą domowych metod?

Spojówka to nic innego jak delikatna błona śluzowa pokrywająca wewnętrzną stronę powiek oraz przednią część twardówki (popularnie określanej jako „białko”) oka. Ona także tworzy tzw. worek spojówkowy, który jest łatwo widoczny po odchyleniu dolnej powieki i służy jako miejsce gromadzenia łez i śluzu. Spojówka ma kluczowe zadanie ochrony oka przed urazami i infekcjami oraz utrzymania jego nawilżenia. Niestety, jako niezwykle delikatna pierwsza linia obrony, jest często narażona na stany zapalne.

Objawy zapalenia spojówek

Pierwszym i najważniejszym symptomem stanu zapalnego spojówek jest zaczerwienienie oka. Jest to oznaka inflamacji drobnych naczyń krwionośnych, które w wyniku tego stają się bardziej widoczne. Często zaczerwienienie ogranicza się do worka spojówkowego, ale może także obejmować całe białko oka. Inne typowe objawy to zwiększona produkcja łez oraz uczucie swędzenia lub pieczenia. W wielu przypadkach obserwuje się także opuchliznę spojówek i wydzielinę gromadzącą się w kącikach oczu, która może być biała, żółta czy zielona. Czasami po przebudzeniu oko może być spuchnięte i sklejone.

Warto pamiętać: każde zaczerwienienie oka nie oznacza zapalenia spojówek! Może być ono wynikiem urazu mechanicznego lub ciała obcego zagnieżdżonego w rogówce.

Przyczyny zapalenia spojówek

Zapalenie spojówek najczęściej ma podłoże infekcyjne. U dorosłych przyczyną są głównie wirusy, natomiast u małych dzieci częstsze jest zapalenie bakteryjne. Na skalę globalną, Adenowirusy odpowiadają za 80% wszystkich ostrych zakażeń, powodując takie choroby jak zapalenie gardła, oskrzeli czy przeziębienie. Dlatego zapalenie spojówek może być tylko jednym z objawów szerszej walki organizmu z patogenami. Inne wirusy, które mogą prowadzić do stanu zapalnego spojówek to herpes (Herpes simplex, Herpes zoster), enterowirusy, a nawet koronawirus Covid-19.

Kiedy mówimy o bakteriach powodujących zapalenie spojówek, najczęściej winowajcami są gronkowce, szczególnie gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus), paciorkowce (Streptococcus) oraz pałeczka grypy (Haemophilus influenzae). Rzadziej odpowiedzialne są mikroorganizmy wywołujące choroby weneryczne np. dwoinka rzeżączki (Neisseria gonorrhoeae) czy chlamydie, które są odpowiedzialne za noworodkowe zapalenie spojówek – najgroźniejszą formę choroby. Zakażenie może nastąpić podczas porodu, kiedy dziecko przechodzi przez zainfekowane drogi rodne matki.

Wirusowe i bakteryjne zapalenie spojówek jest chorobą zakaźną i łatwo przenosi się między osobami. Zakażenie może nastąpić zarówno przez kichanie, dotykanie oka rękami, jak i noszenie niewłaściwie czyszczonych soczewek kontaktowych.

Należy także wspomnieć, że zapalenie spojówek może być spowodowane podrażnieniem toksynami lub reakcją alergiczną. W drugim przypadku, najczęściej mamy do czynienia z przewlekłą postacią infekcji, która może trwać nawet kilka tygodni. Często towarzyszy jej wodnisty katar.